Category: կենսաբանություն 9

Օրգանոիդներ կամ օրգանելներ (լատ.՝հունարեն՝ opvavov — գործարան, օրգան բառի նվազականը) կոչվում են ցիտոպլազմայի մասնագիտացված մասերը, որոնք ունեն որոշակի կառուցվածք և կատարում են բջջի այս կամ այն գործառնությունը։ Էլեկտրոնային մանրադիտակի օգնությամբ պարզվել են օրգանոիդների կառուցվածքի բոլոր մանրամասները։

Օրգանոիդներն են՝

• Էնդոպլազմային ցանց
• Գոլջիի համալիր
• Ռիբոսոմներմ
• Միտոքոնդրիումներ
• Ցետրիոլներ
• Լիզոսոմներ
• Պլաստիդներ
• Վակուոլներ
• Ներառուկներ
• Բջջակորիզ
• Կորիզակ

Ֆունկցիաներ

Կատարում են զանազան ֆունկցիաներ։ Տարբերում են՝

• կմախքային
• հենարանային օրգանելներ, որոնք ապահովում են օրգանիզմի պաշտպանությունը մեխանիկական, քիմիական և այլ վնասակար ազդեցություններից (խեցիներ, զրահներ), շարժական և կծկողական օրգանելներ (օրինակ, մտրակիկներ, թարթիչներ, միոնեմներ), զգայական կամ ռևցնպաորային օրգանելներ (լուսազգայուն «աչքեր»), հարձակողական և պաշտպանական օրգանելներ (մարմնից դուրս նետվող ձողիկաձև գոյացություններ՝ տրիխոցիստներ), մարսողական օրգանելներ, որոնք

կատարում են սնունդը որսալու, բջիջ տեղափոխելու և մարսելու ֆունկցիա (մարսողական վակուոլները), ներզատական և արտազատական օրգանելներ։

Օրգանելներ տերմինը հաճախ օգտագործում են որպես օրգանոիդների հոմանիշ։

Հիմնական դրույթներ

• Նախակորիզավորները միաբջիջ օրգանիզմներ են, որոնք դասվում են բակտերիաների և արքեաների վերնաթագավորությունների շարքին։
• Նախակորիզավորների բջիջները շատ ավելի փոքր են, քան կորիզավորների բջիջները, չունեն կորիզ և մի շարք օրգանոիդներ։
• Բոլոր նախակորիզավոր բջիջները պատված են բջջապատով։ Դրանց մի մասը նաև պատված է պատիճով կամ լորձային շերտով։ Այդ շերտը կազմված է բազմաշաքարներից։
• Նախակորիզավորների արտաքին մակերեսին երբեմն լինում են ելուսներ։ Մտրակի կամ թարթիչների շնորհիվ օրգանիզմը շարժվում է։ Ֆիմբրիաների միջոցով նախակորիզավորները ամրանում են որևէ առարկայի մակերեսին, իսկ սեռական թարթիչի միջոցով 2 նախակորիզավորներ փոխանակվում են գենետիկական նյութով՝ ԴՆԹ-ով։
• Նախակորիզավորները հիմնականում ունեն 1 օղակաձև քրոմոսոմ։ Դրանց ցիտոպլազմայում երբեմն նաև հանդիպում են չափերով ավելի փոքր օղակաձև ԴՆԹ-ի մոլեկուլներ՝ պլազմիդներ։

Ներածություն

Բակտերիաները հաճախ նկարագրվում են որպես վտանգավոր օրգանիզմներ, որոնք հիվանդությունների հարուցիչներ են։ Չնայած նրան, որ որոշ բակտերիաներ իսկապես հիվանդությունների հարուցիչներ են (որի մասին տեղյակ կլինես, եթե երբևէ օգտագործել ես հակաբիոտիկներ), դրանց մեծ մասը անվնաս է կամ նույնիսկ օգտակար։

Բակտերիաները մեկ այլ միաբջիջ օրգանիզմների՝ արքեաների հետ միասին դասակարգվում են որպես նախակորիզավորներ։ Նախակորիզավորները շատ փոքր են, բայց մոլորակում բնակվող օրգանիզմների գերակշիռ մասն են կազմում։ Դրանք բնակվում են գրեթե ամենուր՝ և՛ ցամաքում, և՛ ջրում, նույնիսկ մարդու օրգանիզմում։

Վերջին կետը շեշտելու համար նշենք, որ քո օրգանիզմում նախակորիզավոր բջիջների և սեփական բջիջների^11start superscript, 1, end superscript քանակը մոտավորապես նույնն է։ Սա հավանաբար այդքան էլ լավ չի հնչում, բայց իրականում մեր նախակորիզավոր «բարեկամների» մեծ մասը կարևոր դեր ունի մեր առողջության պահպանման գործում։

Այս հոդվածում մենք կուսումնասիրենք, թե ինչ են նախակորիզավորները, և թե ինչն է տարբերակում դրանց կորիզավորներից (օրինակ՝ մարդուց, բույսից կամ սնկից)։ Այնուհետև ավելի խորությամբ կուսումնասիրենք ամենուրեք տարածում ունեցող այս փոքրիկ օրգանիզմների կառուցվածքային առանձնահատկությունները, որոնց օգնությամբ այս օրգանիզմները գոյատևում են։

Ինչ են նախակորիզավորները

Նախակորիզավորները մանրադիտակային չափեր ունեցող օրգանիզմներ են։ Նախակորիզավորների կայսրությանն են պատկանում բակտերիաների և արքեաների վերնաթագավորությունները։ Վերջիններս կյանքի երեք հիմնական վերնաթագավորություններից երկուսն են։ (Երրորդը կորիզավորների վերնաթագավորությունն է, որի մեջ դասվում են բոլոր կորիզավոր օրգանիզմները՝ կենդանիները, բույսերը և սնկերը)։ Բակտերիաները և արքեաները միաբջիջ օրգանիզմներ են, մինչդեռ գրեթե բոլոր կորիզավորները բազմաբջիջ են։

Բրածոները ապացուցում են, որ նախակորիզավորները 3,53,53, comma, 5 միլիարդ տարի առաջ արդեն գոյատևել են Երկիր մոլորակի վրա։ Իսկ գիտնականները կարծում են, որ նախակորիզավորների նախնիներից են առաջացել այժմ Երկիր մոլորակի վրա բնակվող կյանքի բոլոր ձևերը^{2,3}2,3start superscript, 2, comma, 3, end superscript։

Նուկլեոտիդները չպետք է շփոթել նուկլեոզիդների հետ: Վերջինս վերաբերում է նուկլեոտիդի այն հատվածին, որը կազմավորվել է միայն պենտոզով (շաքար) և ազոտային հիմքով:

ԴՆԹ-ն բաղկացած է չորս տեսակի ազոտական ​​հիմքերից `ադենին (A), ցիտոզին (C), գուանին (G) և թիմին (T):

Ազոտի հիմքերը դասակարգվում են երկու կատեգորիաների ՝ պուրիններ և պիրիմիդիններ: Առաջին խումբը բաղկացած է հինգ ատոմներից բաղկացած օղակից, որը կցված է մեկ այլ վեցից բաղկացած օղակի վրա, մինչդեռ պիրիմիդինները կազմված են մեկ օղակից:

Նշված հիմքերից ադենինը և գուանինը ստացվում են պուրիններից: Ի տարբերություն դրան, թիմինը, ցիտոզինը և ուրացիլը (առկա են ՌՆԹ մոլեկուլում) պատկանում են պիրիմիդինների խմբին:

Կառուցվածքը

ԴՆԹ-ի մոլեկուլը կազմված է նուկլեոտիդների երկու շղթայից: Այս «շղթան» հայտնի է որպես ԴՆԹ շղթա:

Երկու թելերը կապված են ջրածնային կապերով `փոխլրացնող հիմքերի միջև: Ազոտի հիմքերը կովալենտորեն կապված են շաքարերի և ֆոսֆատների ողնաշարի հետ:

Յուրաքանչյուր շղթայի վրա տեղակայված յուրաքանչյուր նուկլեոտիդ կարող է զուգակցվել մեկ այլ թելքի վրա գտնվող մեկ այլ հատուկ նուկլեոտիդի հետ ՝ կազմելով հայտնի կրկնակի պարույր: Արդյունավետ կառուցվածք ձեւավորելու համար A- ն միշտ զուգորդվում է T- ով `երկու ջրածնային կապի միջոցով, իսկ G- ն` C- ով `երեք կամուրջով:

Չարգաֆի օրենքը

Եթե ​​ուսումնասիրենք ԴՆԹ-ում ազոտական ​​հիմքերի համամասնությունները, կպարզենք, որ A- ի քանակը նույնական է T- ի քանակին և նույնը G- ի և C- ի հետ: Այս օրինաչափությունը հայտնի է որպես Chargaff- ի օրենք:

Այս զուգավորումն էներգետիկորեն բարենպաստ է, քանի որ այն թույլ է տալիս պահպանել նմանատիպ լայնություն կառուցվածքում ՝ պահպանելով շաքար-ֆոսֆատի ողնաշարի մոլեկուլի երկայնքով նման հեռավորություն: Նկատենք, որ մատանու հիմքը զուգորդվում է մատանի մեկի հետ:

Կրկնակի խխունջի մոդել

Առաջարկվում է, որ կրկնակի պարույրը բաղկացած է մեկ շրջադարձից 10.4 նուկլեոտիդից, որոնք բաժանված են կենտրոնից կենտրոն 3.4 նանոմետր հեռավորությամբ: Պտտման գործընթացը առաջացնում է կառուցվածքում փորվածքների ձևավորում ՝ կարողանալով դիտել ավելի մեծ և փոքր ակոս:

Ակոսները ծագում են այն պատճառով, որ հիմքային զույգերի գլիկոզիդային կապերը միմյանց հակառակ չեն ՝ կապված դրանց տրամագծի հետ: Պիրիմիդին O-2 և պուրին N-3 հայտնաբերվում են աննշան ակոսում, մինչդեռ հիմնական ակոսը գտնվում է հակառակ շրջանում:

Եթե ​​մենք օգտագործում ենք սանդուղքի անալոգիա, աստիճանները բաղկացած են միմյանց փոխլրացնող բազային զույգերից, մինչ կմախքը համապատասխանում է երկու բռնող ռելսերին:

ԴՆԹ-ի մոլեկուլի ծայրերը նույնը չեն, այդ իսկ պատճառով մենք խոսում ենք «բևեռականության» մասին: Դրա ծայրերից մեկը ՝ 3 ‘-ը, պարունակում է -OH խումբ, մինչդեռ 5’ վերջում կա անվճար ֆոսֆատային խումբ:

Երկու թելերը տեղակայված են հակ զուգահեռ եղանակով, ինչը նշանակում է, որ դրանք գտնվում են հակառակ ուղղությամբ `իրենց բևեռականության մասով, հետևյալով.

Բացի այդ, թելերից մեկի հաջորդականությունը պետք է լրացնի իր զուգընկերոջը, եթե դա դիրք է, որտեղ կա A, հակ զուգահեռ շարքում պետք է լինի T:

Կենդանի օրգանիզմի բաղադրություն

Կենդանի օրգանիզմները և անկենդան նյութը միմյանց նման են բաղադրությամբ, որովհետև կազմված են նույն տարրերից:Սակայն պարզվում է, որ կենդանի օրգանիզմներն ունեն հատկանիշներ, որոնք չունի անկենդան նյութը: Դրանց օգնությամբ էլ կենդանի օրգանիզմները տարբերվում են անկենդան նյութից:Կենդանի օրգանիզմները բազմանում են, աճում են, զարգանում են, սնվում են, տեղաշարժվում են, հաղորդակցվում են, արձագանքում են միջավայրի պայմաններին, միջավայրի հետ կատարում նյութափոխանակություն, գրգռվում, հարմարվում և այլն:Կենդանի օրգանիզմներն ունեն ինքնակրկնապատկվելու և վերարտադրվելու (բազմանալու) հատկություն: Բոլոր կենդանի օրգանիզմները ինչ-որ պահից սկսած ստեղծում են իրենց նմանին: Այդ երևույթը կատարվում է կիսման կամ երկու տարբեր օրգանիզմների մասնակցության շնորհիվ:Կենդանի օրգանիզմների բազմացումը տեղի է ունենում ժառանգական տեղեկատվության պահպանման և փոխանցման հաշվին:Կենդանի օրգանիզմներից առաջացող նոր սերունդը միշտ նման է ծնողական ձևին և կրում է նրա ժառանգական տեղեկատվությունը:

Կենդանի օրգանիզմները կյանքի ընթացքում ենթարկվում են բարդ փոփոխությունների: Արդյունքում կարելի է նկատել, որ նույն օրգանիզմն անճանաչելիորեն փոխվել է:Այնուհանդերձ պետք է նկատել, որ այդ փոփոխությունները օգուտ են բերում օրգանիզմին: Դրա հետևանքը լինում է այն, որ օրգանիզմը չափսերով մեծանում է, ձեռք է բերում մարմնի նոր մասեր կամ կատարելագործում եղածները:Կենդանի օրգանիզմների կազմության բարդացումը կոչվում է աճ, իսկ արդյունքում ձևավորվող նոր հատկանիշների դրսևորումը՝ զարգացում:

Բնության պայմանները անընդհատ փոփոխվում են. փոխվում է ջերմաստիճանը, լույսը, խոնավությունը և այլն: Բոլոր այդ փոփոխությունները անդրադառնում են կենդանի օրգանիզմների վրա: Արդյունքում օրգանիզմը իր գոյությունը հարմարեցնում է նոր պայմաններին: Դա հարմարումն է: Յուրաքանչյուր կենդանի օրգանիզմ ընդունակ է ընկալել միջավայրի փոփոխությունը և արձագանքել դրան: Այդ հատկանիշը կոչվում է գրգռականություն:

օրգանական, անօրգանական նյութեր

Օրգանական նյութեր են. 

կենդանական և բուսական և բուսական ճարպերը, ամինաթթուները, որոնք սպիտակուցների կառուցվածքային «աղյուսիկներն» են, գլյուկոզը, ֆրուկտոզը և այլ շաքարները, մրգերում և բույսերում պարունակվող թթուները, բնական գազը, նավթը և դրա թորման արգասիքները՝ բենզինը, կերոսինը, ածխաջրածինները՝ (պրոպանը, բութանը, ացետիլենը) էթիլ սպիրտը, ացետոնը

հիդրոֆիլ և հիդրոֆոբ նյութր

Ջուրը լուծիչ է, որում լավ լուծվող նյութերը կոչվում են հիդրոֆիլ: Դրանցից են շատ անօրգանական աղերը, թթուները, հիմքերը, իսկ օրգանական նյութերից` որոշ ածխաջրեր կամ սպիտակուցներ և այլն: Սակայն կան նաև շատ նյութեր, որոնք վատ են լուծվում կամ չեն լուծվում ջրում: Դրանք կոչվում են հիդրոֆոբ նյութեր:

Բջջի օրգանական նյութեր

Բջիջը կենդանի օրգանիզմների կառուցվածքային տարրական միավորն է և օժտված է կենդանի օրգանիզմին բնորոշ հատկանիշներով։

սպիտակուցներ, դրնաց կառուցվածքը՝առաջնային, երկրորդային, երրորդային, չորրորդային կառուցվածք,բնափոխում, ֆունկցիան:

Կենդանի օրգանիզմներին բնորոշ C պարունակող կենսածին միացությունները օրգանական նյութերն են, որոնց մեջ և քանակով, և նշանակությամբ առաջին տեղն են գրավում սպիտակուցները։ Դրանց կազմի մեջ բացի C, H, O, N-ի ատոմներից կարող են լինել նաև S, Fe, Zn, Cu ատոմներ։ Կազմում են բջջի չոր զանգվածի 50-80%-ը։ Կոչվում են մակրոմոլեկուլներ, քանի որ ունեն մոլեկուլային մեծ զանգված։
Սպիտակուցները նման, սակայն ոչ միատեսակ մոնոմերներից` ամինաթթուներից (20 տեսակ) կազմված կենսապոլիմերներ են։ Հայտնի են 100-ից ավելի ամինաթթուներ։ Ամինաթթուները լինում են փոխարինելի և անփոխարինելի։ Սպիտակուցները լինում են լիարժեք (որանցում կան բոլոր անփոխարինելի ամինաթթուները) և ոչ լիարժեք։ Լիարժեք են կենդանական ծագման սպիտակուցները։
Սպիտակուցները լինում են պարզ և բարդ։ Պարզ սպիտակուցները կազմված են միայն ամինաթթուներից, կոչվում են պրոտեիններ։ Բարդ սպիտակուցները պարունակում են նաեւ ոչ սպիտակուցային մաս եւ կոչվում են պրոտեիդներ։ Օրինակ հեմոգլոբինը կազմված է 4 մոլ Fe պարունակող հեմից և գլոբին սպիտակուցից. որով պայմանավորված է հյուսվածքների անհամատեղելիությունը։

Ամինաթթվի մոլեկուլը կազմված է հիմնային հատկություն ունեցող ամինախմբից (NH₂) և թթվային հատկություններ պայմանավորող կարբօքսիլային խմբից (COOH)։ Մոլեկուլի մյուս մասը բոլոր ամինաթթուներում տարբեր է և կոչվում է ռադիկալ (R)։ Ամինաթթուներն ունեն և թթվի, և հիմքի հատկությունները։

Մի ամինաթթվի կարբօքսիլային խմբից և հարևան ամինաթթվի ամինախմբից անջատվում է ջրի մեկ մոլեկուլ, իսկ ամինաթթուների միջև ձևավորվում է ամուր կովալենտ կապ, որը կոչվում է պեպտիդային կապ։ Պեպտիդային կապերի հաշվին առաջացած միացությունը կոչվում է պոլիպեպտիդ։

Բոլոր սպիտակուցները պոլիպտետիդներ են, ոչ կանոնավոր պոլիմերներ, որոնց մոլեկուլները կազմված են հարյուրավոր ամինաթթուներից նույնիսկ կան հազարավոր ամինաթթուներից կազմված սպիտակուցներ։

Յուրաքանչյուր կենդանի օրգանիզմ պարունակում է մեծ թվով բազմազան սպիտակուցներ։ Յուրաքանչյուր տեսակին բնորոշ են միայն նրան հատուկ սպիտակուցներ։

Այսպիսով հենց սպիտակուցներով է պայմանավորված օրգանիզմների կենսաբազմազանությունը։

Սպիտակուցները տարբերվում են միմյանցից

1. ամինաթթուների կազմով
2. քանակով
3. հաջորդականությամբ։

Այդ պատճառով սպիտակուցների տարբերակների թիվը հասնում է միլիոնների։

Սպիտակուցների կառուցվածքը չափազանց բարդ է, ունի տարբեր մակարդակներ։ Առաջնային կառուցվածքը ներկայացնում է տարբեր ամինաթթուների հաջորդականությունը (այսինքն պոլիպեպտիդային շղթան պեպտիդային կապեր)։

Երկրորդային կառուցվածքը առաջանում է պոլիպեպտիդային շղթայի լիովին կամ մասնակիորեն պարուրաձև մեկ պտույտի վրա գտնվող C=O խմբից O-ի և հարևան պտույտի վրա գտնվող N խմբի H-ի միջև առաջանում են ջրածնական կապեր, որոնց մեծ թիվը ապահովում է սպիտակուցի բավական ամուր կառուցվածքը։

Երրորդային կառուցվածքն առաջանում է պոլիպեպտիդային շղթայի յուրահատուկ դիրքորոշումով։ Դա սպիտակուցի տարածական կառուցվածքն է կամ կոնֆորմացիան գնդաձև է։ Կարող է պարունակել հիդրոֆոբ, ջրածնական, իոնական, էլեկտրաստատիկ, դիսուլֆիդային (կովալենտ) S_S կապերը (սրանք առաջանում են S պարունակող ամինաթթուների միջև հիդրոֆոբ և մյուս ձևերի կապերը առաջանում են ռադիկալների միջև, որոշ սպիտակուցներ ունեն)։

Չորրորդային կառուցվածք, որն առաջանում է մի քանի պոլիպեպտիդների միավորումից, ինչպես նաև սպիտակուցի և ոչ սպիտակուցային նյութի մոլեկուլի միավորումից (ոչ սպիտակուցային բաղադրիչներից)։

Սպիտակուցի մոլեկուլի կառուցվածքը բոլոր առանձնահատկությունները որոշվում են առաջնային կառուցվածքով

Ածխաջրերի կառուցվածքը

Ածխաջրերը քիմիական միացություններ են՝  կազմված ածխածին, թթվածին և ջրածին տարրերից։ Կառուցվածքով և քիմիական հատկություններով ունեն շաքարների բնույթ։ Սպիտակուցների և ճարպերի հետ միասին ածխաջրերը կարևոր նշանակություն ունեն մարդու և կենդանիների օրգանիզմներում ընթացող նյութերի ու էներգիայի փոխանակության շարժընթացում։ Մտնում են բուսական, կենդանական և բակտերային օրգանիզմների կազմության մեջ։ Ածխաջրերը մարդու և կենդանիների սննդի կարևոր բաղադրամաս են և ապահովում են դրանց կենսագործունեության համար անհրաժեշտ էներգիան։ Հասուն մարդու օրգանիզմում էներգիայի կեսից ավելին առաջանում է ածխաջրերից:

ճարպերի կառուցվածքը

ՃԱՐՊԵՐԸ ԿԵՆԴԱՆԱԿԱՆ ԵՒ ԲՈՒՍԱԿԱՆ ՀՅՈՒՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ԲԱՂԱԴՐԻՉՆԵՐ ԵՆ։ ԿԱԶՄՎԱԾ ԵՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆՈՒՄ ԳԼԻՑԵՐԻՆԻ ԵՒ ՏԱՐԲԵՐ ՃԱՐՊԱԹԹՈՒՆԵՐԻ ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ՝ ԳԼԻՑԵՐԻԴՆԵՐԻՑ։ ՊԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ ԵՆ ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՐԵՆ ԱԿՏԻՎ ՖՈՍՖԱՏԻԴՆԵՐ, ՍՏԵՐԻՆՆԵՐ ԵՒ ՈՐՈՇ ՎԻՏԱՄԻՆՆ

ՃԱՐՊԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ ՀԱՍՏԱՏՎԵԼ Է ՖՐԱՆՍԻԱՑԻ ՔԻՄԻԿԱՈՍՆԵՐ Է. ՇԵՒՐԵԼԻ ԵՒ Մ. ԲԵՐՏԼՈՅԻ ԿՈՂՄԻ

ՇԵՒՐԵԼԸ ՃԱՐՊԵՐԸ ՃԵՂՔԵԼՈՎ ՍՏԱՑԱՎ 3 ԹԹՈՒՆԵՐ, ՈՐՈՆՑԻՑ ԵՐԿՈՒՍԸ՝ ՍՏԵԱՐԻՆԱԹԹՈՒ ԵՒ ՄԱՐԳԱՐԻՆԱԹԹՈՒ, ՊԻՆԴ ԹԹՈՒՆԵՐ ԵՆ, ԻՍԿ ՄՅՈՒՍԸ՝ ՕԼԵԻՆԱԹԹՈՒ, ՈՐՆ ԷԼ ՀԵՂՈՒԿ ՃԱՐՊ 

Մարդուօրգաններ,բջիջ, հյուսվածք,օրգան- համակարգեր, հյուսվածքներ, դրանցտեսակները:

Լրացուցիչաշխատանք:

Գտիր հետաքրքիր տեղեկություններ հյուսվածքների, բջիջների կառուցվածքների վերաբերյալ,պատրաստիր ուսումնական նյութ:

Բազմաբջիջ օրգանիզմներում բջիջներն իրարից տարբերվում են կառուցվածքով և նշանակությամբ: Դրա արդյունքում միանման բջիջները խումբ են կազմում և միասին իրականացնում գործառույթ:

Գործառույթը նույնական բջիջների խմբավորված և միասնական աշխատանքն է:

Այդպիսի գործառույթներ են օրգանիզմի պաշտպանությունը, սնուցումը, նյութերի տեղաշարժը և այլն: Բջիջների նման տարբերակումը կոչվում է մասնագիտացում: Մասնագիտացված բջիջները առաջացնում են հյուսվածք:

Հյուսվածքը բջիջների այն խումբն է, որոնք ունեն նույն ծագումը, կառուցվածքը և կատարում են նույն գործառույթը:

Ստացվում է, որ կենդանի օրգանիզմները ոչ թե ուղղակի բջիջների կույտ են, այլ մասնագիտացված հյուսվածքների ամբողջություն: Մասնագիտացված հյուսվածքներից ձևավորվում է օրգան:

Օրգանը մարմնի այն մասն է, որն ունի ձև, կառուցվածք, գործառույթ և տեղ օրգանիզմում: 

Նույն նշանակությանը ծառայող օրգանները միավորվելով՝ ստեղծում են օրգան համակարգ:

Երկու և ավելի օրգանների միասնությունը, որոնք կատարում են ընդհանուր գործառույթ անվանում են օրգան համակարգ:

Ցանկացած բույս նույնպես ունի զանազան օրգաններ, որոնք կազմված են մասնագիտացված հյուսվածքներից: Բուսական հյուսվածքները լինում են՝

• գոյացնող
• ծածկող
• հիմնական
• փոխադրող
• մեխանիկական

Գոյացնող հյուսվածքի բջիջներն անընդհատ բաժանվում են և այդ հատկության շնորհիվ բույսերն աճում են: Բույսերում գոյացնող հյուսվածքը տեղակայված է արմատի ծայրամասում և ցողունի գագաթում:

Ծածկող հյուսվածքը բույսը պաշտպանում է արտաքին աշխարհի անբարենպաստ պայմաններից: Դրանից են կազմված բույսերի վերնամաշկն ու ծառերի խցանը: