Էլեկտրական երևույթներ

1.Ի՞նչ է էլեկտրական լիցքը։

Էլեկտրական լիցքը ֆիզիկական սկալյար մեծություն է, որը որոշում է մարմինների կարողությունը լինել էլեկտրամագնիսական դաշտերի աղբյուր և մասնակցել էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությանը: Էլեկտրական լիցքը առաջին անգամ ներդրվել է Կուլոնի օրենքում 1785 թվականին։

2.Քանի՞ տեսակի լիցքեր գիտենք, և ինչպե՞ս են նրանք փոխազդում։

Տարբեր տարրերի ատոմներում էլեկտրոնների և միջուկի ձգողության էլեկտրական ուժերը տարբեր են, այդ պատճառով չեզոք մարմինների շփման ժամանակ էլեկտրոնների որոշակի մասը կարող է մի մարմնից անցնել մյուսին: Այն մարմինը, որը տվել է իր էլեկտրոնների մի մասը, կստանա դրական լիցք, մյուս մարմինը, որը վերցրել է այդ էլեկտրոնները՝ բացասական լիցք:

3. Ձևակերպել ատոմի կառուցվածքը։

Ատոմը մանրադիտակային չափի և զանգվածի նյութի մասնիկ է, և քիմիական տարրի ամենափոքր մասը, որը հանդիսանում է նրա հատկությունների կրողը։ Ատոմները կազմված են միջուկից և էլեկտրոններից։ Ատոմի միջուկը կազմված է պրոտոններից և նեյտրոններից։ Միջուկում նեյտրոնների թիվը կարող է տարբեր լինել՝ զրոյից մինչև մի քանի տասնյակ։

4.Ձևակերպել Կուլոնի օրենքը։

Երկու անշարժ կետային լիցքեր փոխազդում են այնպիսի ուժերով, որոնք ուղղված են լիցքերը միացնող ուղղի երկայնքով, և որոնց մոդուլն ուղիղ համեմատական է լիցքերի մոդուլների արտադրյալին և հակադարձ համեմատական՝ լիցքերի միջև հեռավորության քառակուսուն։

5.Ձևակերպել լիցքերի պահպանման օրենքը։

իցքի պահպանման օրենքըֆիզիկայի հիմնարար օրենքներից մեկն է, ըստ որի՝ էլեկտրական լիցքերը չեն կարող ինքնուրույն առաջանալ և ոչնանալ։ Մարմիններն էլեկտրականանում են այն ժամանակ, երբ ստանում կամ կորցնում են էլեկտրոններ: Յուրաքանչյուր ատոմում պրոտոնների թիվը հավասար է էլեկտրոնների թվին։ Երկուսն էլ ունեն նույն լիցքը, այդ իսկ պատճառով մարմիննեերն էլեկտրաչեզոք են։ Երբ մարմինների համակարգը շրջապատի հետ լիցք չի փոխանակում, այդ մարմինների լիցքերի հանրահաշվական գումարը մնում է հաստատուն: Այս փատը հաստատված է և կոչվում է  լիցքի պահպանման օրենք:

6.Ի՞նչ է էլեկտրական դաշտը։

Էլեկտրական դաշտը մատերիայի հատուկ տեսակ է, որը գոյություն ունի ցանկացած լիցքավորված մարմնի շուրջ: Լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության մեխանիզմն իրենց գիտական աշխատանքներում ներկայացրեցին անգլիացի գիտնականներ Մ. Ֆարադեյը և Ջ. Մաքսվելլը: Նրանց ուսմունքի՝ մերձազդեցության տեսության համաձայն, լիցքավորված մարմիններն իրենց շուրջը ստեղծում են էլեկտրական դաշտ, որի միջոցով էլ իրագործվում է էլեկտրական փոխազդեցությունը:

7. Ի՞նչ է էլեկտրական հոսանքը։

Հաղորդիչներով լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժումը, որի արդյունքում տեղի է ունենում լիցքի տեղափոխություն, կոչվում է էլեկտրական հոսանք:

Էլեկտրական լիցքերը կարող են տեղաշարժվել, հաղորդվել, առաջացնելով էլեկտրական հոսանք: Ըստ իրենց լիցք հաղորդելու հատկության, նյութերը բաժանվում են հաղորդիչների և մեկուսիչների:

Էլեկտրականության հաղորդիչներ են. մետաղները, գրաֆիտը, մարդու և կենդանիների մարմինները, խոնավ հողը և այլն։

Ոչ հաղորդիչներ կամ մեկուսիչներ են. ապակին, չոր փայտը, ռետինը, մարմարը և այլն։

8.Ո՞ր մեծությունն են անվանում հոսանքի ուժ։

Հոսանքի ուժ անվանում են հաղորդչի լայնական հատույթով կամայական ժամանակում անցած լիցքի հարաբերությունն այդ ժամանակին: Հոսանքի ուժն նշանակում են I տառով: Նրա միավորն անվանում են ամպեր: Հոսանքի ուժը չափում են հատուկ սարքերով, որոնք կոչվում են ապերաչափներ:

9.Ո՞ր մեծությունն են անվանում էլեկտրական լարում։

Հոսանքի աշխատանքը համեմատական է տեղափոխված լիցքի քանակին՝ q-ին, հետևաբար նրա հարաբերությունը այդ լիցք քանակին հաստատուն մեծություն է և  կարող է բնութագրել էլեկտրական դաշտը հաղորդչի ներսում: Այդ ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է լարում և նշանակվում է U տառով: Լարումը  ցույց է տալիս տվյալ տեղամասով 1Կլ լիցք անցնելիս էլեկտրական դաշտի կատարած աշխատանքը:

10.Ո՞ր մեծությունն են անվանում էլեկտրական դիմադրություն։

Էլեկտրական հոսանքի նկատմամբ հաղորդչի հակազդեցությունը բնութագրող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է հաղորդչի էլեկտրական դիմադրություն և նշանակվում  R տառով: Դիմադրության միավորը կոչվում է օհմ (Օմ), ի պատիվ գերմանացի գիտնական Գ. Օհմի, այն առաջինն է ներմուծել այդ մեծությունը:

11. Ձևակերպել Օհմի օրենքը։

Շղթայի տեղամասում հոսանքի ուժն ուղիղ համեմատական է տեղամասի ծայրերին կիրառված լարմանը և հակադարձ համեմատական այդ տեղամասի դիմադրությանը:I= U/R ;    U = RI

12.Ձևակերպել Ջոուլ-Լենցի օրենքը։

ֆիզիկական օրենք, որը չափում է էլեկտրական հոսանքի ջերմային ազդեցությունը։ Ստեղծվել է 1841 թվականին Ջեյմս Ջուլի կողմից և ինքնուրույն՝ 1842 թվականին Էմիլ Լենցի կողմից։