Создание телескопа, такого мощного оптического прибора, кажется нам непростой задачей. Тем не менее, первые телескопы появились уже в начале 17 века. Как же удалось изготовить это оптическое устройство без современных технологий? История создания телескопа крайне увлекательна. Сначала изобретатели активно пользовались простейшими аналогами современных оптических приборов.
В 1450-м году Томас Диггес произвел попытку рассмотреть звезды внимательней при помощи линзы и зеркала, но не смог доработать ранний прототип до рабочего состояния. На время изобретение было забыто. А первые чертежи линзового телескопа сделаны великим Леонардо да Винчи в 1509 году. Уже в 1608 году голландский ученый Ганс Липпершлей подал заявку в патентное бюро и официально открыл историю создания телескопа. Отметим, что этот патент был успешно отклонен бюро вследствие чрезмерной простоты конструкции. Все же попытка голландца удачно вдохновила итальянца Галилео Галилея. Математик предпринял попытку повторить подобный прибор и … сумел изготовить полноценный рабочий телескоп. Именно Галилей ввел в обиход термин «телескоп». Он же, впервые в истории телескопа, применил этот прибор для изучения небесных тел – в 1610 году. Галилей максимально эффективно использовал усовершенствованное им изобретение и сделал ряд важных и удивительных космических открытий – он обнаружил особенности рельефа Луны, спутники Юпитера, пятна на Солнце, фазы Венеры и многое другое.
Конечно, современному пользователю телескоп Галилея показался бы, скорее, не очень мощной подзорной трубой с небольшим увеличением и высоким уровнем размытия картинки. Но для того времени это был действительно потрясающий прорыв, запустивший дальнейший процесс активного изучения космоса.
Со временем телескопы становились все более мощными и позволяли увидеть все больше и больше деталей небесных тел. И одно из величайших достижений современной науки и технологии – космический телескоп «Хаббл», который позволил нам узнать важные вещи о дальнем космосе и его объектах. Но история создания телескопа навсегда сохранит имя автора первого телескопа, открывшего для человека окно во Вселенную!
Աստղադիտակի՝ նման հզոր օպտիկական գործիքի ստեղծումը մեզ թվում է, թե հեշտ գործ չէ։ Այնուամենայնիվ, առաջին աստղադիտակները հայտնվեցին արդեն 17-րդ դարի սկզբին։ Ինչպե՞ս կարողացաք այս օպտիկական սարքը պատրաստել առանց ժամանակակից տեխնոլոգիաների։ Աստղադիտակի ստեղծման պատմությունը չափազանց հետաքրքրաշարժ է։ Սկզբում գյուտարարները ակտիվորեն օգտագործում էին ժամանակակից օպտիկական գործիքների ամենապարզ անալոգները:
1450 թվականին Թոմաս Դիգեսը փորձեց ավելի ուշադիր ուսումնասիրել աստղերը ոսպնյակի և հայելու միջոցով, բայց չկարողացավ վերջնական տեսքի բերել աշխատանքային վիճակի վաղ նախատիպը: Որոշ ժամանակ գյուտը մոռացվեց։ Իսկ ոսպնյակային աստղադիտակի առաջին գծագրերը կատարել է մեծ Լեոնարդո դա Վինչին 1509 թվականին։ Արդեն 1608 թվականին հոլանդացի գիտնական Հանս Լիպերշլին դիմում է ներկայացրել արտոնագրային գրասենյակ և պաշտոնապես բացել աստղադիտակի պատմությունը։ Նշենք, որ այս արտոնագիրը հաջողությամբ մերժվել է բյուրոյի կողմից՝ դիզայնի չափից դուրս պարզության պատճառով։ Այնուամենայնիվ, հոլանդացու փորձը հաջողությամբ ոգեշնչեց իտալացի Գալիլեո Գալիլեյին։ Մաթեմատիկոսը փորձ է արել կրկնել նման սարքը և … կարողացել է լիարժեք գործող աստղադիտակ պատրաստել։ Հենց Գալիլեոն է հորինել «աստղադիտակ» տերմինը։ Նա աստղադիտակի պատմության մեջ առաջին անգամ այս սարքն օգտագործեց երկնային մարմինների ուսումնասիրության համար՝ 1610 թ. Գալիլեոն ամենաարդյունավետն օգտագործեց իր գյուտը և կատարեց մի շարք կարևոր և զարմանալի տիեզերական հայտնագործություններ. նա հայտնաբերեց լուսնի ռելիեֆի առանձնահատկությունները, Յուպիտերի արբանյակները, Արեգակի վրա բծերը, Վեներայի փուլերը և շատ ավելին:
Իհարկե, ժամանակակից օգտագործողին Galileo-ի աստղադիտակը ավելի շուտ ոչ այնքան հզոր լրտեսող ապակի է թվում՝ ցածր խոշորացմամբ և պատկերի մշուշման բարձր մակարդակով: Բայց այն ժամանակ դա իսկապես զարմանալի բեկում էր, որը սկիզբ դրեց տիեզերքի ակտիվ հետազոտության հետագա գործընթացին:
Ժամանակի ընթացքում աստղադիտակներն ավելի հզորացան և հնարավորություն տվեցին տեսնել երկնային մարմինների ավելի ու ավելի շատ մանրամասներ։ Իսկ ժամանակակից գիտության և տեխնիկայի ամենամեծ ձեռքբերումներից մեկը Hubble տիեզերական աստղադիտակն է, որը թույլ տվեց մեզ կարևոր բաներ իմանալ խորը տիեզերքի և դրա օբյեկտների մասին: Բայց աստղադիտակի ստեղծման պատմությունը հավերժ կպահպանի առաջին աստղադիտակի հեղինակի անունը, որը մարդու համար պատուհան բացեց դեպի Տիեզերք:
Յանա Սարդարյան 